رشد پس از آسیب: چگونه از دل خاکستر بربالیم؟
هر یک از ما،شاید، در زندگی با چالش‌ها و آسیب‌های جدی روبرو شویم، اما آنچه که ما را از هم متمایز می‌کند، توانایی ما در برخاستن از خاکسترها و تبدیل این تجربیات سخت به فرصت‌های رشد و تحول است.
سواد زندگی؛ توسعه توانمندی‌های فردی؛ مریم طرزی –برخی افراد توانایی یافتن نور در تاریک‌ترین لحظات را دارند. این توانایی به عنوان ظرفیت رشد پس از آسیب شناخته می‌شود.
فریدریش نیچه یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان و شاعران قرن نوزدهم بود. وی در اثر برجسته‌اش، «چنین گفت زرتشت»، از بازگشت ابدی سخن گفت. این ایده به این معناست که زمان در یک حلقه بی‌پایان تکرار می‌شود. بنابراین، اگر زندگی‌مان به خوبی پیش برود، دوست داریم همه چیز به همان شکل تکرار شود.
اما اگر زندگی‌مان پر از درد و رنج باشد، چگونه می‌توانیم دوباره متولد شویم؟ چگونه می‌توانیم مسیرهایی بسازیم که بخواهیم دوباره آن‌ها را دنبال کنیم؟
روانشناسی غالباً بر تعریف موجودیت‌های بالینی یا اختلالاتی که نیاز به درمان دارند، تمرکز کرده است. در واقع، تمرکز روانشناسی بر جنبه‌های منفی باعث می‌شود که توجه کمتری به ویژگی‌های مثبت انسان‌ها شود.
روانشناسی مثبت دیدگاه خوشبینانه‌تری نسبت به طبیعت انسان اتخاذ می‌کند. در نتیجه، مفاهیمی مانند رشد پس از آسیب به وجود آمده‌اند.
«اگرچه تجربه یک رویداد آسیب‌زا یکی از سخت‌ترین لحظاتی است که برخی افراد تجربه می‌کنند، اما این یک فرصت برای آگاهی و بازسازی نحوه درک جهان است.»
تجربه آسیب
همه ما در مقام یک انسان توانایی‌های فوق‌العاده‌ای برای مواجهه با وضعیت‌های نامساعد داریم. علاوه بر این، برخی افراد قادرند از تجربیات دردناک به قدری بهره‌برداری کنند که می‌توان گفت به نوعی برای آن‌ها سودآور است.
ما نمی‌گوییم که درد به طور بالقوه سودآور (و بنابراین، مطلوب) است، بلکه به عنوان انسان، ما توانایی جادویی داریم که به آن معنا و مفهوم تازه ای برای بالیدن و رشد کردن ببخشیم.
دوباره متولد شدن به معنای پذیرش سیستم‌های ارزشی جدید است. این امر شامل تغییر در دیدگاه‌ها و درک تازه‌ای از محیط اطراف ماست.
تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد، ما در مقام یک انسان، می‌توانیم با قدرت غیرمعمولی در برابر ویرانی‌های زندگی مقاومت کنیم.
در واقع، حتی در مواجهه با رویدادهای شدید نیز می‌توانیم قوی‌تر، مقاوم‌تر و از نظر روانی بدون آسیب بیرون بیاییم. اما چگونه این کار را مدیریت می‌کنیم؟
ریچارد تدسکی، روان شناس شهیر آمریکایی می گوید: بسیاری از بازماندگان تجربیات آسیب‌زا راه‌هایی پیدا می‌کنند که از طریق آن‌ها می‌توانند از مبارزه خود با تغییرات ناگهانی که رویداد آسیب‌زا در زندگی‌شان ایجاد می‌کند، بهره‌مند شوند.
چگونه دوباره متولد شویم؟
رشد یعنی خروج قوی‌تر از یک وضعیت واقعاً نامساعد. روان شناس شهیر آمریکایی، تدسکی، رشد پس از آسیب را تغییری مثبت تعریف می‌کند، که انسان‌ها به عنوان نتیجه‌ای از مبارزه با مشکلات زندگی تجربه می‌کنند، با هدف رسیدن به سطح بالاتری از عملکرد.
با این حال، یادگیری یا منفعتی که به عنوان نتیجه به دست می‌آید، تجربه رنج را لغو نمی‌کند. در واقع، تدسکی معتقد است که رشد پس از آسیب هم‌زمان با درد وجود دارد. این ممکن است پارادوکسی و متناقض به نظر برسد، اما برای تجربه رشد پس از آسیب، باید هر دو احساس مثبت و منفی را تجربه کنیم.
“رشد پس از آسیب تنها به معنای حفظ عملکرد قبلی نیست، بلکه به نوعی، این رویداد شما را به وضعیتی بهتر می‌کشاند تا معنای عمیق وجودی را درک کنید.”
تدسکی –
اجزای رشد پس از آسیب
اگرچه برخی از ما در شناسایی عناصر مثبت در وضعیت‌های نامساعد دچار مشکل هستیم، اما می‌دانیم که سه مؤلفه اساسی برای رشد پس از آسیب وجود دارد:
1. چالش‌هایی که ما بر آن‌ها غلبه می‌کنیم اغلب باعث می‌شود احساس قوی‌تری داشته باشیم و هویت‌های بهبود یافته‌ای پیدا کنیم.
در یک روایت خوب از تجربه آسیب‌زا، واقعیت اینکه ما آسیب‌پذیر هستیم لزوماً غایب نیست. با این حال، احساس اعتماد به نفس و امیدواری داریم که می‌دانیم چگونه با هر مشکلی که ممکن است در افق ظاهر شود، روبرو شویم.
2. تغییراتی در روابط بین فردی ما رخ می‌دهد. دایره‌های حمایتی ما مفیدتر، پایدارتر و گرم‌تر می‌شوند. به عنوان مثال، خانواده‌ها ممکن است با همکاری برای غلبه بر هر مشکلی که آن را مشترک می‌بینند، پیوندهای خود را تقویت کنند. از آن پس، نیاز به اشتراک‌گذاری و درخواست کمک بیشتر می‌شود.
3. ممکن است تغییراتی در ایده‌های ما درباره معنویت و فلسفه زندگی ایجاد شود. وقتی دوباره متولد می‌شویم، بیشتر قدر آنچه داریم را می‌دانیم. همچنین می‌توانیم به وضوح بین مهم و ثانویه تمایز قائل شویم.
تحقیقات نشان می‌دهد که توافقی در مورد اینکه آیا رشد پس از آسیب در طول زمان ثابت می‌ماند یا خیر وجود ندارد. درصدها از سه درصد در افرادی که دچار فقدان شده و در حال سوگواری هستند، تا 98 درصد در زنانی که از سرطان سینه رنج می‌برند، متغیر است.
“مهم است به یاد داشته باشیم که وقتی از رشد پس از آسیب صحبت می‌کنیم، به تغییرات مثبتی اشاره می کنیم که فرد به عنوان نتیجه تلاش‌هایش پس از یک رویداد آسیب‌زا تجربه می‌کند.
این تجربه عمومی نیست و همه افرادی که از یک تجربه آسیب‌زا عبور می‌کنند، لزوماً از آن بهره‌مند نمی‌شوند و رشد شخصی پیدا نمی‌کنند.”
کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@
