تقویت تفکر انتقادی، خلاقیت و مهارت ِ کودکان با چیستان (+ 40 معما)

سواد زندگی؛ تربیت فرزندان؛ مریم طرزی -  والدین عزیز چنانچه قصد دارید با فرزندتان کمی وقت بگذارید و در عین حال بدون هیچ هزینه ای خلاقیت و مهارتش را تقویت کنید، چیستان ها را دست کم نگیرید.

 سوالات انحرافی یا همان چیستان ها با تشویقِ کودک و نوجوان به تفکر انتقادی و تقویت مهارت های حل مسئله و خلاقیت نقش ارزشمندی در فرایند رشد ذهنی کودکان بازی می کنند. 

چیستان ها  کودکان را وامی دارند که خارج از چارچوب تعریف شده فکر کنند، دیدگاه های متعددی را در نظر بگیرند و راه حل های خلاقانه ارائه دهند. همچنین به کودکان کمک می کنند تا توانایی استدلال کردن را در خود توسعه دهند و مهارت های شناختی شان را نیز تقویت کنند.

به عنوان مثال، یک سوال پیچیده مانند "چه طور میشه یک فیل را به حمام بُرد؟" ممکن است در ابتدا مسخره به نظر برسد، اما کودک را تشویق می کند که خلاقانه فکر کند و احتمالات مختلف را در نظر بگیرد. پاسخ به این سوال این نیست که یک فیل گنده را چه طور از نظر فیزیکی در حمام جا دهید؛ بلکه باید به راه حل های جایگزین فکر کنید، نوعی بازی با کلمات و حروف.

خوشبختانه در زبان فارسی با قابلیت بسیار بالایی که در بازی با کلمات و حروف دارد، می توان چیستان های زیادی از همین دست، طرح کرد و کودک و نوجوان را به فکر کردن واداشت.

چیستان ها راهی سرگرم کننده و جذاب برای تحریک ذهن کودکان و تشویق آنها به تفکر به روش های جدید و خلاقانه اند.

طرح پرسش انحرافی راهی عالی برای تقویت خلاقیت، تفکر جانبی و انتزاعی و نیز  توانایی های خلاقانه فرزندان است. علاوه بر این، آنها متوجه خواهند شد که چگونه گاهی اوقات هنگام پردازش اطلاعات خیلی سریع و سطحی ممکن است به سادگی اشتباه کنند.

در ادامه با ما همراه باشید تا با 40 چیستانی که در زیر آورده ایم، ذهن خود و فرزندتان را به چالش بکشید. در عین اینکه می خواهید با خانواده خود وقت بگذرانید و ناخودآگاه او را به فکر کردن وادارید، بکوشید فضا را سرگرم کننده و شاد نگه دارید؛ بیشتر به شکل یک بازی به آن نگاه کنید و در عین حال مسیر را برای تفکر خلاقانه کودکتان هموار کنید.

طوری رفتار کنید که انگار هدف صرفا بازی و خوشگذرانی است. کودک باید احساس سرخوشی داشته باشد و در کمال اعتماد به نفس و با آرامش و خنده به چیستان ها پاسخ دهد. به او وقت بدهید. و اگر بارها اشتباه کرد، نه به او بخندید و نه سرزنشش کنید.

هرگز نگویید" این که خیلی ساده است"! فقط بکوشید با رضایت به او یاد دهید که چگونه می توان از زاویه هایی مختلف به یک چیز نگاه کرد و در مورد آن فکر کرد.

40 چیستان برای کودکان

1- اون چیه که اتاق داره، هال نداره، دیوار داره، در نداره؟

2- اون چیه که چشم داره ، اما نمی تونه ببینه؟

3- اون کدوم پرنده است که اگر وارونه اش کنیم بازهم پرنده است؟

4- اون چیه که هنگام خشک شدن خیس می شود؟

5- قبل از صبحانه چی نمی تونین بخورین؟

6- آستین جلیقه قرمزه  پدربزرگ  چه رنگی است؟

7- اون چیه که روزا می دود و راه میره اما شبا پشت در نگهبانی میده؟ 

8- اون چیه که یه عالمه کلمه داره، اما هرگز حرف نمیزنه؟

9- یک کیلو پر سنگین تر است یا یک کیلو آهن؟

10- اون چیه که بالامیره ولی هیچ وقت پایین نمی آد؟

11- اون چیه که یه صورت و سه تا دست داره، اما پا نداره؟

12- طولانی ترین روز هفته چه روزیه؟

13- اون چیه که یک شَصت و چهار انگشت دارد اما موجود زنده نیست؟

 14 – اون کدوم کشوره که تو چشم ما هم هست؟ 

15- اون چیه که یه عالمه سوراخ داره، اما پر از آب میشه؟

 16 - چه چیزی دندان دارد، اما نمی تواند بخورد؟

17 – اون چیه که گردن دارد، اما سر ندارد؟

18- اون چیه که هر چه بیشتر ازش دور بشیم بزرگتر و بزرگتر می شه؟

19 – اون چیه که بالا و پایین می رود، اما هرگز حرکت نمی کند؟

20- من چی ام که هر چی بیشتر منو داشته باشی، کمتر می بینی؟

21- کجا می تونی اقیانوسی پیدا کنی که آب نداشته باشه؟

22- اون چیه که صورت داره اما بدن نداره؟ 

23- اگه یه کلاه سفید رو بندازیم توی یه دریای سیاه چی میشه؟

 24- اون چیه که پیش چشم و جلوی شماست اما نمی تونین ببینینش؟

25- اون چیه که پایین می آید و میریزه، اما بالا نمیره؟

26- اون چیه  که شیرینه و طعم نداره، سنگینه و وزن نداره؟ 

27- اون چیه که باعث میشه از تو دیوار فوری بیرون رو ببینیم؟

28- اون چیه که حتما وقتی میخری باید دو تا بخری؟

29- اون چیه رفتنش کار دارد، آمدنش بار دارد؟

30- اون چیه اگه بهش آب بدیم میمیره، اما اگر بهش غذا بدیم زنده می مونه؟

31- چه طور می تونیم بیست روز نخوابیم اما کم خواب هم نشیم؟

32- اون کیه که هرگز تو بازی فوتبال شکست نخورده؟

33- اگه گفتی به خروس بیوه چی میگن؟

34- من وقتی جوان هستم قد بلندی دارم و وقتی پیر شدم کوتاه قد می‌شوم. من چه هستم؟

35- آن چیست که دو دفعه اول به رایگان به هرکس داده می‌شود، ولی دفعه سوم باید پول آن را بدهید؟

 36- آن چه چیزی است که می‌تواند به سراسر دنیا سفر کند در حالی که در یک گوشه نشسته است؟

37- کدوم کلید هست که هیچ دری را باز نمیکند؟

38- اون چیه که اول 4 دست و پا راه میره، بعد روی دو پا و آخر روی سه پا؟

39- اون چیه که 4 تا پا داره اما نمی تونه حرکت کنه؟

40- اون چیه که در گوش و چشم هست اما در بینی و زبان نیست؟

پاسخ نامه:

1- نقطه  2- سوزن 3- زاغ 4- حوله 5-  ناهار و شام. 6- جلیقه ها آستین ندارند 7- کفش 8-  کتاب  9- وزن هر دو یکسان است. صرف نظر از نوع ماده، یک کیلو است

10-  سن 11- ساعت 12- اگر در مورد زمان صحبت می کنیم، همه آنها یکسان هستند. با این حال، اگر از نظر طول کلمه صحبت کنیم، جایزه به چهارشنبه می رسد

13- یک دستکش  14 – کُره  15-  اسفنج 16 - شانه  17 – بطری 18-  سوراخ در زمین  19 –  راه پله  20- تاریکی  21- روی یک نقشه 22- سکه

23- خیس میشه   24- آینده  25-  باران و برف  26- خواب  27- پنجره  28- دستکش. جوراب. کفش  29- قاشق غذاخوری  30- آتش   31-  شبا بخوابیم

32- داور مسابقه  33- خرس  34- شمع  35-  دندان  36-  تمبر  37-  کلید برق  38- انسان  39- چهارپایه  40- حرف " ش"

می توان این معماها را تا هر چقدر که بخواهید، ادامه دهید و مناسب با سن و سال فرزندتان آن ها را طرح کنید. این بازی را در دورهمی ها و مهمانی های تان هم می توانید انجام دهید. گوشی خود را به کناری بگذارید. از بچه ها بخواهید که آن ها هم گوشی را کنار بگذارند.

دور هم جمع شوید و با شادی و خنده چیستان طرح کنید و از دیگران بخواهید پاسخ دهند. بچه ها را تشویق کنید و سعی کنید در کنار هم اوقات خوش و مثبتی را بگذرانید.

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@