تربیت و پرورش کودکان با حکمت تبتی (آموزه‌ای در 4 مرحله)

سواد زندگی؛ تربیت فرزندان- مردم تبت همواره با ويژگي‌هاي زیبای انساني مانند صبوري و خردمندي شناخته مي شوند و نگاه منحصر به فردي به تمامي جنبه هاي زندگي دارند. اين نگاه تا استراتژي هاي موثر براي تربيت فرزندان نيز پيش مي رود و به حکمتی به نام "خرد تبتی" در تربیت فرزندان مي‌انجامد. استفاده از اين ديدگاه به پرورش كودكاني خودكفا و مسئولیت‌پذیر كمك مي‌كند كه قابليت اتخاذ تصميمات متفكرانه را دارند و در عين حال به والدين خود احترام مي گذارند.

خرد تبتي در اصل روشي است كه به شناخت ماهيت عميق و دروني هر انسان يعني معرفت و دانش منتهي مي‌شود. از اين طريق انسان مي تواند با رهایی از رنج به شادماني و خوشبختي غير قابل تغييری دست يابد. بدين معنا كه مي توانيم از خرد براي رهايي از رنج سود ببريم چرا كه شادماني فنا پذير ريشۀ درد و رنج است. در ادامه نگاهي خواهيم داشت به 4 مرحله تربيت و پرورش فرزندان بر اساس خرد تبتي.

گام اول:قبل از 5 سالگی

طبق سيستم تربيت تبتي، والدين در اين دوره (تا 5 سالگی) بايد با كودكان همانند يك "ملكه يا پادشاه" رفتار و صحبت كنند. توصيه مي شود زماني كه فرزندان در بازه سني زير 5 سال قرار دارند، تا جاي امكان مجازات نشده و از چيزي منع نشوند.

كودكان در اين سن بسيار كنجكاو، فعال و عاشق اكتشاف جهان اطراف خود هستند. اما آنها در عين حال هيچ تجربه قبلي خاصي براي يادگيري نداشته و هنوز نمي توانند بر اساس نتيجه گيري منطقي عمل كنند. بنابراين اگر كار اشتباه يا خطرناكي انجام دهند، بايد بدون تنبیه‌ کردن، توجه آنها را به چيز ديگري معطوف کنیم.

 احساسات زباني است كه كودك در اين دوران به خوبي آن را درك می‌کند. اگر والدين فرزند خود را در این سن بیش ار حد  كنترل یا محافظت کنند و او را از انجام فعالیت‌ها منع کنند، این خطر وجود دارد که قدرت دهنی کودک محدود شده و او در معرض پیروی بدون تفکر قرار گیرد. اين والدين نهايتاً فرزندي تحويل جامعه مي‌دهند كه تيزهوشي رواني‌اش سركوب شده و نمي تواند براي دست يابي به روياهاي خود ريسك کند.

گام دوم: از 5 تا 10 سالگی

طبق استراتژي خرد تبتي در پرورش فرزندان، در بازه سني 5 تا 10 سالگي والدين بايد به كودك خود مانند يك برده و يا به بيان بهتر فردي سخت‌كوش برخورد كنند. البته بدون بی رحمی و افراط. در دوران 5 تا 10 سالگی، هوش و تفكر منطقي فرزندان در حال شكل گيري است و پايه شخصيتي آنها در آينده به تدريج تكميل مي‌شود.

بر اساس خرد تبتي در اين مرحله بايد هدف هاي مختلفي براي فرزندان تعيين کرد، نحوه دست يابي كودك به این اهداف را كنترل كرده و به او آموزش دهند كه برای رويارويي با عواقب عدم موفقيت در هر كاري آماده باشد. کودک باید بیاموزد که مسئول رفتار و اعمال خود است.

 در این دوران از اين كه وظايف زيادي بر دوش فرزندتان بگذاريد به هيچ عنوان نترسيد زيرا آنها كاملا آماده يادگيري هستند و از پس وظایف خود برخواهند آمد. اگر در اين دوره رويكرد "شاه" را به "برده" تغيير ندهيد، آنها كودك‌وار بار مي آيند و نمي توانند مسئوليت اعمال خود را بپذیرند و مسئولیت‌پذیر باشند.

گام سوم: از 10 تا 15 سالگی

خرد تبتي برای بازه سني 10 تا 15 سالگي توصيه اي بسيار مهم به والدين دارد: با فرزندتان به گونه اي صحبت و رفتار كنيد كه انگار كاملاً برابر هستيد. واضح است كه شما از تجربه و دانش بيشتري به واسطه ساليان زندگي برخورداريد، اما كودك هم بايد بتواند آنچه را كه فكر مي كند انتقال دهد و نظرات خود را با شما در ميان بگذارد.

در 10 تا 15 سالگی از فرزند خود مشاوره بخواهيد و استقلال وي را تشويق كنيد. در واقع تنها چيزي كه در اين گام اهميت دارد مشورت است نه دستور يا ممنوعيت؛ زيرا در اين سن استقلال فكري شكل مي گيرد. اگر سعي كنيد فرزندتان را محدود کنید، نه تنها روابط خود را با او بدتر خواهيد كرد، بلكه ممکن است او خود را در وضعيت خطرناكی قرار داده و به نظرات دیگران وابسته شود.

گام چهارم: از 15 سالگی به بعد

 بنا به خرد تبتی، شخصيت و هويت فرزندان در 15 سالگي کاملاً شكل گرفته است. در این دوره بايد به نكات كوچك اما بسيار مهمي توجه كنيم. براي مثال هرچند والدين مي توانند نقش مشاوره‌گري خود را ادامه دهند اما ديگر براي آموزش خيلي دير است.

 با تربیت فرزندان خود بر اساس حکمت تبتی، نتيجه اقدامات خود را خواهيد دید: فرزندی مستقل، خودکفا و مسئولیت‌پذیر که به والدین خود و دیگران احترام می گذارد و مسئولیت اعمال خود را بر عهده می‌گیرد. 

 کانال سواد زندگی در تلگرام:savadzendegi@