چرا فرزندپروری هلی‌کوپتری مردود است؟ +تست و توصیه‌های کاربردی

سواد زندگی؛ تربیت فرزندان- کسانی که دهه 60 و قبل از آن متولد شده اند به یاد می آورند که آن موقع پدر مادرها مثل امروز درگیر فرزندان خود نبودند. همین که به مدرسه می رفتیم و آخر سال مردود نمی شدیم کفایت می کرد. اما در دو دهه اخیر به این طرف شرایط به کلی دگرگون شده است. پدر و مادرها مراقبت بسیار بیشتری از فرزندان خود دارند مرتب با معلم و مدیر و مربی مدرسه در تماسند و بچه ها نیز به نوبه خود و نسبت به بچه هایی که 30 سال قبلتر کودکی کرده اند بیشتر به حمایت والدین خود متکی اند. در این میان گروهی از والدین بیش از اندازه و به گونه ای افراطی در امورات روزانه فرزندان خود مداخله می کنند. اگر غذایی باب میل فرزندشان نیست بلافاصله غذای مورد نظر او را تدارک میبینند حتی اگر به میهمانی رفته باشند یا آنکه مدام با معلم و مدیر مدرسه فرزندشان در تماسند تا مطمئن شوند که بهترین امکانات در اختیار او قرار می گیرد و یا خواهان برد همیشگی فرزندان خود در هر مسابقه، آزمون یا چالشی هستند.
مطالعات دانشمندان امور تربیتی نشان می دهد که فرزندان این والدین به نسبت دیگران میزان بیشتری از اضطراب، ناشادی و خودشیفتگی را تجربه می‌کنند و در بزرگسالی نیز با مشکلات بیشتری درگیر خواهند بود. اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که مدام مراقب‌ید تمام موانع را از سر راه فرزند خود بردارید و چارچوب های سفت وسختی را برای لحظه لحظه زندگی او در نظر گرفته اید لازم است در روش خود تجدیدنظر کنید چرا که این شیوه فرزند شما را آسیب پذیر می کند.

فرزندپروری هلی‌کوپتری

بحث نوظهور شيوه فرزند پروري هليكوپتري به تازگي مورد توجه محافل علمي مختلفي قرار گرفته است و مطالعات بسیاری راجع به آن انجام شده است. طبق گزارشي كه اخيرا در روزنامه سيدني مورنينگ هرالد منتشر شده است، شمار زيادي از والدين به طور منظم با معلمان فرزندان خود تماس مي گيرند و از آنها در مورد نمرات كودكان و پيشرفت دانش آموزان از نظر درسي و همچنين اخلاقي پرس و جو مي كنند. چنين پدران و مادراني به "والدين هليكوپتري" معروف شده اند. 

بر اساس مطالعه اي از انجمن روانشناسي آمريكا آن دسته از والديني كه اين استراتژي را به عنوان متد تربيتي اصلي خود انتخاب كرده اند، بسيار بيش از نياز واقعي فرزندان خود در زندگي آنها مداخله مي كنند. این والدين هليكوپتري بيش از اندازه از فرزندان خود حمايت مي كنند و به دنبال ايجاد شرايطي پايدار هستند كه از هر گونه اتفاق خارج از چهارچوبي عاري باشد.

همانطور كه در يكي از مقالات وبگاه خبري بیزنس اینسایدر آمده، اين روزها شيوه فرزند پروري هلي‌كوپتري بيش از همه گريبان گير كودكان مدرسه اي و در نتيجه منجر به تشديد اختلافات تفكري ميان خانواده ها و فرزندان آنها شده است. از جمله بزرگترين عوارض اين رفتارهاي تربيتي مي توان به اضطراب افزايش يابنده و خودشيفتگي اشاره كرد.

فرزند پروري افراطي چيست؟

بر اساس پژوهشي که نتالج آن در مجله Phi Delta Kappan آمده است، والدين امروزي در مقايسه با دهه 1980 ساعات بيشتري از روز را صرف توجه به امور تربيتي فرزندان خود مي‌كنند. این توجه حوزه وسیعی از فعالیت‌های کودکان را در بر می‌گیرد و به نوشته این نشریه باعث می‌شود تا این کودکان تصور دقیق و روشنی از وضعیت عینی و شرایط واقعی که قرار است در بزرگسالی با آن مواجه شوند نداشته باشند. این امر به وابستگی بیش از حد آنها به والدین می انجامد که عوارضی از جمله احساس اضطراب و استرس در زمان غیاب والدین و نیز خودشیفتگی و خودمحوری را در پی دارد. عواملی که در بزرگسالی میتواند موجب سرخوردگی، ناخرسندی و عدم موفقیت آنها در زندگی شخصی و اجتماعیشان شود.

والدین هلی‌کوپتری به‌شدت حمایتگر هستند و بیش از حد مسئولیت کودک را به عهده می‌گیرند، به‌طوری که انگار همیشه نخ‌هایی نامرئی بین والدین و کودک وصل شده است. برای مثال، اگر کودک کفش ورزشی‌اش را در خانه جا بگذارد، کفش را برایش به باشگاه می‌برند یا اگر تکالیفش را تمام نکند، برایش انجام می‌دهند. چنین والدینی در پارک مدام اطراف کودک خود هستند یا هر ۳۰ دقیقه دست‌های او را ضدعفونی می‌کنند.

والدین با سبک فرزندپروری هلی‌کوپتری بسیار مضطرب و کنترل‌گر هستند. اغلب آن‌ها افرادی کمال‌پرست‌اند که فشار زیادی به خود می‌آورند و کودک را بازتاب موفقیت‌هایشان می‌دانند. درنهایت، تمامی این فشارهای والدگری آن‌ها را در معرض افسردگی، دلزدگی و خستگی مفرط قرار می‌دهد. اضطراب کنترل‌نشده منشأ بسیاری از مشکلات جسمی مانند مشکلات گوارشی (تهوع، اسهال)، بی‌خوابی، ضعف سیستم ایمنی و حتی بیماری قلبی است.

طبیعی است که هر پدر و مادري بهترين ها را براي فرزند خود مي خواهد. اما گاهي اوقات اين علاقه و دلسوزي حالتي افراطي به خود مي گيرد که مضرات متعددي را به همراه خواهد داشت. بر اساس مطالعه اي از هفته نامه پزشكي بي ام جي، كودكاني كه به اندازه متعادل عشق، محبت و توجه از جانب والدين خود دريافت مي كنند، در آينده نيز شخصيت هايي مقاوم و با سطح استرس كمتر را توسعه خواهند داد و در مقابل کودکانی که والدین آنها از استراتژی تربیتی هلی‌کوپتری بهره میگیرند در آینده با مشکلات بسیاری از جمله کاهش اعتماد به نفس، خودبزرگ بینی و پرخاشگری را تجربه خواهند کرد.

تست فرزند‌پروری هلی‌کوپتری

 حال از كجا بدانيم كه در حال زياده روي هستيم و واقعا فرزند خود را به شیوه هليكوپتري تربیت می‌کنیم یا خیر؟

در سال 2012، يك جامعه آماري 128 نفري از روانشناسان و مشاوران استراليايي گرد يكديگر آمدند و به پرسش هايي مرتبط با نمونه هاي فرزند پروري هليكوپتري پاسخ دادند. در ادامه تستی را که بر اساس نتايج اين مطالعه كه توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسيده است مرور میکنیم. با انجام این تست و پاسخگویی به سوالات آن میتوانید خود را محک بزنید:

بررسي علمی فرزندپروری هلی‌کوپتری

مطالعات محدودي در اين زمينه وجود دارد اما در سال 2015 پژوهشي توسط شرکت بین‌المللی اطلاعات- محتوا و فناوری پروكوئست به انجام رسيد كه در آن 56 تن از والدين هليكوپتري كودكان تا 8 سال مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. لازم به ذكر است كه شركت كنندگان يا وابسته به استراتژي تربيتي استبدادگرا بودند و يا اصولا افرادي با سطح اضطراب بالا محسوب مي‌شدند.

با توجه به يافته های پژوهشی، فرزندان اين خانواده ها نه تنها بسيار خودشيفته بودند بلكه در عين حال سطح اعتماد به نفس پاييني داشتند و همين موضوع منجر به عدم توانايي آنها براي ايجاد روابط اجتماعي پايدار و موثر شده بود. آنها غالبا سعي مي كردند هر مشكلي را از مسير دعوا و بحث حل و فصل كنند.

اين كه چرا شيوه فرزند پروري هيلكوپتري روز به روز بيش از گذشته در حال افزايش است، به صورت هاي مختلفي تفسير شده است. براي مثال طبق مقاله اي از مجله نيچر، شماري از محققان معتقد هستند كه فشارهاي اقتصادي منجر به تشديد چنين الگويي خواهد شد. در واقع آنها تصور مي كنند كه با اعمال حساسيت بيش از حد نسبت به كودكان خود، آنها را براي دست يابي به شغلي پر درآمد در آينده آماده خواهند كرد.

با علم به اهميت فراوان اين مسئله مركز ملي اطلاعات زيست فناوري آمريكا طي پژوهشي كه اخيرا به چاپ رسيده، والدين هليكوپتري را از پايه رد كرده است. با استناد به اين مطالعه، بهترين روش ممكن كه البته بسيار هم ساده است فرصت دهي به فرزندان براي تجربه زندگي و درس گرفتن از اشتباهات خود است. بدين ترتيب تنها زماني به فرزندتان كمك كنيد كه از شما بخواهد و اين حمايت دلسوزانه را تبديل به عادت يا روتيني هميشگي نكنيد. در مجموع توصيه مي شود در برابر فرزندان خود انعطاف پذير باشيد و گاهي اوقات به جاي دنبال كردن كودك، تنها از احساس پدري و يا مادري لذت ببريد.

 توصیه‌های کاربردی

1- برای کودکان خود چالش‌هایی متناسب با سن آنها ایجاد کنید و بگذارید تا آنها خود از پس مواجهه با چالش برآیند. این چالش میتواند خرید از مغازه، پرسیدن آدرس از شخص غریبه، تنها ماندن در منزل، 

 2- در روابط میان بچه ها با یکدیگر تا حد امکان دخالت نکنید حتی اگر دعوایشان شده باشد. بگذارید کودکان خود توانایی ایجاد رابطه و حل و فصل مسائلشان را تجربه کنند.

3- بگذارید کودکان خطر کنند. این شهامت را در وجود فرزند خود پرورش دهید تا مسایل جدید را امتحان کند. غذاهای جدید امتحان کند، با افراد جدید دوست شود یا سه‌چرخه سواری را امتحان کند. به او بیاموزید بدون خطر کردن در زندگی نمی‌تواند موفق شود. البته میزان این ریسک ها باید کنترل شده و اصطلاحا سالم باشد.

4- بگذارید کودکان اشتباه کنند. یکی از نتایج خطر کردن فرزندان، این است که اشتباه کنند. بگذارید اشتباه کنند و جلوی اشتباه را نگیرید. این گونه کودک می آموزد اشتباه کردن جزوی از زندگی است و این به رشد اعتمادبه‌نفس او کمک می‌کند. 

5- برای کودکانتان میانبر نزنید. مسلم است که شما بهترین‎‌ها را برای فرزندتان می‌خواهید. اما پدر یا مادری که به معلم مدرسه التماس می‌کند نمره اضافی به فرزندش بدهد، به نفع او عمل نمی‌کند. در حقیقت ولخرجی یا دست و دلبازی در دادن امتیاز به فرزند، حاوی این پیام است که به او اطمینان و اعتماد ندارید.

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@