چگونه خانواده ای شاد و سالم داشته باشیم؟ (9 توصیه کاربردی)

سواد زندگی؛ تربیت فرزندان؛ مریم طرزی -  شما در چه خانواده ای بزرگ شده اید؟ یک محیط پر تنش یا آرام و شاد؟ دوست دارید خانواده شادتری داشته باشید؟ می خواهید که به همزیستی بهتری در خانواده دست یابید طوری که همه احساس رضایت بیشتری داشته باشند؟ اگر پاسخ شما مثبت است، نکات کلیدی درج شده در این مقاله را از دست ندهید.

برای داشتن یک خانواده سالم و پویا، باید از هر پیوندی در خانواده طوری مراقبت کنید که انگار یک اثر هنری است، زیرا هر یک از اعضای خانواده شما منحصر به فرد و ارزشمند هستند. در واقع، همه ی اعضا سزاوار شناخته شدن و نوع رفتاری هستند که به آنها احساس رهایی می دهد، در حالی که ریشه های همه مشترک است. بدیهی است که در این زمینه همیشه چالش هایی وجود دارد. با این حال، خبر خوب این است که راهکارهای ساده و خوبی برای رسیدن به چنین فضایی وجود دارد.

اینکه چگونه با اعضای خانواده مان ارتباط برقرار کنیم، چگونه به شخصیت سایر اعضای خانواده احترام بگذاریم و  چگونه برای ارتقای سطح رفاه خانواده وقت و انرژی بگذاریم مهم و غیرقابل انکار است. اما، یادمان باشد که همیشه درگیری ها و اختلاف نظرها در کمین اند تا بروز کنند. نترسید، شما باید بدانید که چگونه آنها را مدیریت کنید. همچنین باید بدانید که از چه ابزارهایی می توانید در این زمینه استفاده کنید.

هر یک از اعضای خانواده باید احساس ارزشمند بودن داشته باشند؛ از نظر روان‌شناس مطرح خانواده ویرجییا ساتر، احساس ارزشمندی فقط در فضایی شکوفا می‌شود که تفاوت‌های فردی مورد توجه و قدردانی قرار می‌گیرد، اشتباهات تحمل می‌شوند، راه ارتباط باز است، و قوانین انعطاف‌پذیرند. این جوی است  که در خانواده‌های پرورش‌دهنده وجود دارد.

راهبردهایی برای داشتن یک خانواده سالمِ شاد

اغلب افراد تحت تأثیر رفتارهایی قرار می‌گیرند که تقریباً بدون اینکه متوجه شوند هماهنگی و کیفیت پیوند با محیط خود را از بین می‌برند. با این حال، برای حفظ پویایی خانواده سالم در طول زمان، مهارت های دقیق باید در عمل اعمال شوند. در ادامه به شرح آنها می پردازیم.

 1- مشکلات و آسیب های روحی و  روانی خود را بشناسید و آن ها را التیام بخشید

بسیاری از مردان و زنان بدون توجه به زخم‌های عاطفی یا آسیب‌های روحی خود، تشکیل خانواده می دهند. خود این عمل در خانواده تبدیل به یک شمشیر دو لبه می شود. به این دلیل که این مشکلات بر روابط و نحوه ارتباط و رفتار ما با کسانی که بیشتر دوستشان داریم، تأثیر می گذارد.

چه بهتر که برای بهبود کیفیت واحد خانواده خود، از خودتان شروع کنید. در واقع، ابتدا باید آسیب های خود را درمان کنید. سلامت شما بر دیگر اعضا تاثیر مثبتی خواهد گذاشت، درست در همین راستا آسیب های شما روابط و پیوندهای تان را تحت الشعاع خود قرار می دهد.

2- ارتباط خوب

ویرجینا ساتیر، پایه های علم ِخانواده درمانی را بنا نهاد. او ستون اساسیِ دستیابی به پویاییِ سالم را ارتباط و  موثر معرفی کرد. بنابر مطالعات او هر فرد در خانواده خود، باید مهارت گفت و گو کردن، خوب گوش دادن و انتقال پیام به دیگر اعضا را بیاموزد.

تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه سارگودا (پاکستان) نشان داده اند که ارتباط خوب در خانواده به رضایت و رشد نوجوانان کمک می کند.  چناچه رفتارها و نوع ارتباط در خانواده سالم باشد، حتی به رغم تاثیر شدیدی که فرد به ویژه نوجوان از جامعه بیرون می گیرد، سلامت و رشد مثبت شخص فراهم می آید. برای بهبود این شایستگی، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

قاطع باشید.

با احترام ارتباط برقرار کنید.

بدانید چگونه به صحبت های خانواده خود گوش دهید.

به آنچه می گویند علاقه واقعی نشان دهید.

3- احترام، مدارا و تاب آوری

برای داشتن یک خانواده با پویاییِ سالم ، باید از خودکامگی پرهیز کرد. مستبد نباشید. شما باید درک کنید که هر یک از اعضای خانواده شما منحصر به فردند، شخصیت و نیازهای خاص خود را دارند. تحمل عقاید و احترام به سلایق و اهداف دیگر اعضای خانواده، محیطی را ایجاد می کند که همه بدون ترس، با حس امنیت و اعتماد، خودِ واقعی شان را بروز می دهند. احساسات سرکوب و مخفی نمی شوند. و رشد سالم اتفاق می افتد.

4- با یکدیگر وقت بگذرانید و برای هم وقت بگذارید

خانواده فقط گروهی از افراد نیستند که زیر یک سقف زندگی می کنند. خانواده سیستمی است که در آن پویایی ها به اشتراک گذاشته می شود، و بدین وسیله پیوندها تقویت می شوند،  غنی می شود و به شادی آن هسته کوچک اجتماعی منجر می گردد. گذراندن زمان به این معنی است که توجه خود را معطوف کسانی کنید که دوست شان دارید و در کنارشان زندگی می کنید. این یعنی ساختن خاطراتی که در حافظه عاطفی باقی می مانند.

دکتر آلیس جی دیوی و بئاتریس پائولوچی در مقاله ای در مجله روابط خانوادگی، ارتباط زمان مشترک و تعاملات معنادار بین خانواده ها را برجسته کردند. بنا بر تحقیقات این دو محقق مطرح آنچه نسبت به همه ی عوامل دیگر نقش پررنگ تری در بهبود تعامل بین افراد یک خانواده دارد، وقتی است که برای هم می گذارند. به این معنا که زمان مشترکی را با هم سپری می کنند.

5- اعتبار عاطفی

مارشا لینهان، خالق رفتار درمانی دیالکتیکی، اعتبار عاطفی را بهترین آسپرین معرفی می کند. همین که یک عضو خانواده دریابد شما او را درک می کنید، و به خواسته اش احترام می گذارید، کفایت می کند تا نوعی ارتباط مثبت و دو سویه در خانواده شکل بگیرد.

هر یک از اعضای خانواده در زندگی روزمره خود نیازهای زیادی دارند و احساسات زیادی را تجربه می کنند. 

ضروری است هر یک بدانند که خانواده‌ احساسات شان را بدون قضاوت یا ‌ارزش گذاری درک می‌کند و به آن احترام می‌گذارد.

  6- همدلی و یکدلی

آیا والدین شما با شما همدل هستند یا بودند؟ آیا شریک زندگی شما همدلی نشان می دهد؟ آیا این صلاحیت را در فرزندان یا خواهر و برادر خود درک می کنید؟ اینکه بتوانید با واقعیت های دیگران همدلی کنید، شما را از منظر اجتماعی و انسانی تبدیل به چهره ای ماهر می کند. علاوه بر این، اینکه بتوانید احساس دیگران را برای خودتان نیز تجربه کنید، به این معنا که خودتان را جای دیگری بگذارید، به نفع رفتارهای اجتماعی متقابل است.

احساس همدلی منجر به درک متقابل می شود. درک متقابل اُنس و الفت بین افراد را تقویت می کند. به دوستی ها دامن می زند. و احساس رضایت و شادی می آورد. و همین از عناصر کلیدی ای است که منجر به پویایی فرد و تاثیرش بر دیگر اعضای خانواده می شود.

7- مهارت ِ حل مشکلات و تعارضات را کسب کنید

اگر فکر می کنید که شادترین خانواده ها هرگز درگیری و اختلاف نظر را تجربه نمی کنند، در اشتباه هستید. در واقع، در هر سناریوی اجتماعی، ناهماهنگی ها، عصبانیت ها و مشکلاتی رخ می دهد که در نهایت همه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین، شما (به همراه بقیه اعضای خانواده) باید در حل مشکل فعال باشید. باید روی موارد زیر کار کنید:

ارتباطات را بهبود بخشید

بدانید که چگونه مشکلات را شناسایی کنید

بدون سرزنش کردن به مشکلات رسیدگی کنید

نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید

راه حل های ممکن را به صورت گروهی ارائه دهید

بدانید که چگونه مزایا و معایب هر پیشنهادی را ارزیابی کنید

قادر به اعمال تغییرات برای ارتقای رفاه خانواده باشید

8- بدانید چگونه از خانواده خود حمایت کنید

حمایت تاندون روانی ای است که خانواده را تقویت می کند، آن را سالم نگه می دارد و آن را غنی می کند. به هر حال، هرکسی در مقطعی لحظات سختی را پشت سر می گذارد و دانستن اینکه خانواده آنها بدون قضاوت از آنها حمایت می کنند، یک آرامش واقعی است.

به یاد داشته باشید که حمایت به معنای ناجی بودن یا حل مشکلات دیگران نیست. حمایت به این معناست که بدانیم چگونه بدون تهاجم به آنها کمک کنیم، و آنچه را که نیاز دارند به آنها بدهیم، نه چیزی که فکر می‌کنید فاقد آن هستند.

9- قوانین داخلی

داشتن پویایی خانواده سالم مستلزم تعریف یک سری هنجارها، دستورالعمل ها و قوانین درونی است. اینها می توانند از جنبه های اساسی مانند زمان غذا خوردن یا روشن کردن اینکه چه چیزی مجاز است و چه چیزی غیر مجاز است، متفاوت باشند.

حد و مرزهای تعیین شده از سوی اعضای خانواده،  به عنوان نقاط مرجع مفیدی برای همه اعضای خانواده عمل می کنند. آنها اطلاعاتی را ارائه می دهند که همزیستی سالم را ترویج می کند. با این حال، این مرزها باید مورد توافق قرار گیرند.

فرصتی برای ایجاد خانواده ای با پویایی سالم

شاید شما در یک محیط خانوادگی ناسالم بزرگ شده اید. اما، زندگی به شما این فرصت را می دهد که خانواده خود را بسازید، خانواده ای که خودتان انتخاب می کنید. سعی کنید همیشه بهترین های خود را به خانواده جدید خود بدهید. مطمئن شوید که ابتدا زخم های خود را التیام داده اید تا بتوانید بهترین نمونه ممکن برای فرزندان خود باشید.

شادی خانواده آگاهانه هر روز ساخته می شود. یعنی قدردانی از ساده ترین چیزها و مراقبت از مهم ترین ها: همزیستی و احترام به دیگران.

یک توصیه

در فراهم آوردن این درس، یکی از منابع مورد استفاده، کتاب ویرجینیا ساتیرا بود؛ پیشنهاد می کنیم کتاب ویرجینیا ساتیر با عنوان «خانواده درمانگر، مددکار الگوی فرایند ارزشمندسازی انسانی» که با ترجمه خوب و روانی در دسترس است را بخرید و به خانه ببرید. این کتاب مرجعی مطمئن و خلاق برای پیشبرد امورات خانوادگی و داشتن خانواده ای بهتر و شادتر است. 

کانال سواد زندگی در تلگرام:savadzendegi@