
با ۱۱ علت و ۱۷ عارضه شب بیداری آشنا شوید
شب بیداری یکی از مشکلات شایع در دنیای امروز است که به دلایل مختلفی از جمله استرس، اضطراب، استفاده از تکنولوژی و عادات نادرست خواب به وجود میآید. این پدیده نه تنها بر کیفیت خواب تأثیر میگذارد، بلکه میتواند عوارض جدی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد.
اختلال شب بیداری زمانی است که فرد خواسته یا ناخواسته و به طور مستمر شبها به خواب نمیرود. شب بیداری احتمالاً به علت مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد است.
در زندگی روزمره این روزها به دلیل شدت کار و فعالیت افراد به طور متوسط ۲ تا ۳ ساعت کمتر می خوابند. برخی افراد نیز به علت نوع اشتغال شان در شیفت شب مشغول کارند که در عصر حاضر از این دست شغلها رو به افزایش است.
علائم مهم شب بیداری چیست؟
شب بیداری در افراد مختلف علائم متفاوتی دارد، اما علائمی که در ادامه از آن ها نام میبریم، رایج ترین علائم هستند.
افسردگی
اضطراب، بدخلقی و زودرنجی
افزایش یا کاهش وزن در افراد
احساس خستگی و چرت زدن در طول روز
از دست دادن تمرکز و حواس پرتی در کارها
۱۱ علت شب بیداری در افراد و سالمندان
چرا دچار بی خوابی شبانه می شویم؟ شب بیداری بیش از آن چیزی که به نظرتان میآید برای سلامتی مشکل ایجاد میکند. علل شب بیداری اگر ناخواسته باشد باید کشف شود تا از عوارض آن جلوگیری شود. اگر شبها دچار بی خوابی میشوید به دنبال یکی از دلایل زیر باشید :
۱- ورزش شبانه
انجام تمرینات سنگین ورزشی قبل از خواب ( با بالا بردن ضربان قلب و تنفس ) باعث شب بیداری میشود.
عوارض شب بیداری | مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور
۲- مصرف الکل قبل از خواب
یکی از دلایلی که خواب شبانه را دچار مشکل میکند مصرف الکل پیش از خواب است.
۳- دمای نامناسب اتاق
دمای مناسب اتاق خواب در حدود ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است. دماهای بالاتر یا پایین تر از این میتواند باعث اختلال خواب و شب بیداری شود. در تعیین دمای مناسب گرمای بدن شما و تغییرات فصلی هم دخیل است.
۴- استرس
داشتن استرس و نگرانی از علل ایجاد اختلال خواب و شب بیداری است. مهم نیست که علت استرس چیست، اگر بیداری در اثر اضطراب و استرس بروز نموده باشد، درمان آن دشوارتر میباشد. اختلال شب بیداری در اثر استرس معمولا با درمان « رفتار درمانی شناختی بیخوابی » (CBTI) بهبود مییابد. درمان این اختلالات خلقی میتواند به بهبود خواب کمک کند.

۵- تأثیر مصرف کافئین
افرادی که پیش از خواب یک فنجان قهوه مصرف میکنند، اصولاً دچار شب بیداری شوند. ۳ تا ۵ ساعت قبل از خواب از مصرف قهوه پرهیز کنید.
۶- تأثیر نور زیاد
کمبود نور خورشید به تنظیم ملاتونین و چرخه خواب و بیداری شما کمک میکند. به هنگام روز مقداری جلوی نور خورشید قرار بگیرید اما به هنگام خواب مطمئن باشید که نور اضافی وجود ندارد. مطالعات نشان داده که نورهای مختلف قبل از خواب میتواند باعث شب بیداری بشود. قبل از خواب، نور چراغ مطالعه، تلویزیون، نوری که از پنجره به داخل میتابد و نور چراغ اتاق کناری، تمام وسایل الکترونیکی (موبایل، تبلت و لپتاپ) را حداقل یک ساعت پیش از خواب خاموش کنید.
۷- تأثیر تغذیه و رژیم غذایی
چگونه تغذیه نامناسب میتواند باعث شب بیداری شود؟ خوردن مواد غذایی سرشار از چربی و پروتئین پیش از خواب موجب کار اضافی دستگاه گوارش میشود و خوابیدن را مشکل میکند. از طرف دیگر، گرسنگی نیز میتواند علت بی خوابی شبانه باشد. پیش از خواب، یک میانوعده سرشار از کربوهیدرات و حاوی اندکی پروتئین میل کنید.
۸- کابوس شبانه
برخی افراد سالمند در یک سوم انتهایی شب (ساعات اولیه صبح) در خواب به دنبال کابوسهای ترسناک دچار اضطراب و هراس بسیار شدید شده و هم زمان ضربان قلب و تعداد تنفس و فشار خون افزایش مییابد. در این حالت فرد را به راحتی میتوان بیدار نمود و صبح روز بعد ماجرای شب گذشته را به خاطر میآورد. بیماریهای جسمی میتواند باعث ایجاد این اختلال گردد. در صورت تکرار و ادامه پیدا کردن این مورد، مراجعه به پزشک توصیه میگردد.
۹ – فلج خواب
این حالت در لحظه ی به خواب رفتن یا بیدار شدن فرد به خصوص در اشخاصی که بلافاصله بعد از صرف شام به پشت میخوابند بیشتر اتفاق میافتد. ترس از مرگ بر بیمار غلبه میکند و در آن لحظه توان هیچ حرکتی را ندارد. با بیدار کردن فرد این حالت برطرف میشود. در صورت تکرار چنین حالتی پزشک مصرف دارو را توصیه میکند.
۱۰- وحشت شبانه
این اختلال در یک سوم ابتدایی شب رخ داده است و فرد به دنبال خواب وحشتناک دچار استرس و ترس بسیار شدید میشود. تعریق و لرزش و لکنت زبان از علائم دیگر این بیماری است. امکان بیدار کردن فرد در این حالت وجود ندارد و صبح روز بعد هیچ خاطره ای از واقعه ی شب گذشته ندارد و کاملا فراموش کرده که چه اتفاقی افتاده. برخی داروها میتوانند این اختلال و عوارض خطرناک آن را رفع نمایند.
۱۱- شب ادراری سالمندان
به علت کوچک شدن مثانه و همچنین تضعیف سیستم کولینرژیک و خشکی دهان و مصرف مایعات زیاد در افراد سالمند گاهی ایجاد شب ادراری میکند. توصیه میگردد که ضمن بررسی و رفع مشکلات کلیوی فرد، نباید در طول شب در مصرف مایعات زیاده روی نماید. در برخی از موارد با مصرف داروها اختلال رفع میشود.
عوارض شب بیداری در افراد و سالمندان
در ادامه عوارض شب بیداری و تأثیر آن بر روی سلامت فرد را بررسی میکنیم. با ما همراه باشید :
۱- بداخلاقی
بد خلقی از موارد شکایات متعدد اطرافیان افرادی است که شب بیداری دارند. افرادی که کمبود خواب دارند نسبت به مسائلی که آنان را خشمگین میکند برخوردهای تندتری دارند.
۲- سردرد
ارتباط بین شب بیداری و سردردهای بعد از آن هنوز ه طور کامل پیدا نشده است. چیزی که روشن است دردهای مزمن در افراد که دچار میگرن هستند پس از بی خوابی به شدت افزایش مییابد.
۳ – ناتوانایی در یادگیری
کمبود خواب در حافظه ی کوتاه مدت بی تاثیر نیست. حافظه ی کوتاه مدت بخش مهمی از چرخه ی یادگیری است. بی خوابی روی توانایی افراد برای به یاد آوردن کلماتی که یک روز قبل به حافظه ی خود سپرده اند تأثیر منفی میگذارد. بی خوابی بر روی یادگیری مطالب جدید نیز تأثیر منفی میگذارد.
۴ – چاقی
اختلال خواب هورمونهای افراد را دچار اختلال میکند. افرادی که شب بیداری دارند اشتهای بیشتری برای خوردن غذاها با کالری بالا دارند. در صورتی که فرد نتواند کالریهای دریافتی را در زمان بیداری بشوراند دچار اضافه وزن و چاقی میشود.
۵- مشکلات بینایی
از مشکلات شب بیداری، ایجاد اختلال در بینایی است. دید تونلی، دوبینی و تار شدن بینایی از جمله این مشکلات است. هر چه میزان بی خوابی بیشتر باشد احتمال ایجاد اختلالات بیشتر است. همچنین این افراد احتمالاً دچار توهم بینایی در زمانی بیداری هم بشوند.
۶ -افزایش بیماری قلبی
بیدار ماندن افراد برای مدت طولانی فشار خون را افزایش میدهد. افرادی که در شبانه روز تنها ۴ ساعت میخوابند ضربان قلب بالاتری دارند. بیماریهای قلبی در افرادی که کم خواب هستند، بیش از سایرین به چشم میخورد.
۷ – کاهش سرعت عمل
شب بیداری سرعت عمل افراد در انجام کارها را تحت تاثیر قرار میدهد. افرادی که مدت زیادی شب بیداری داشته اند عکس العمل کندتری نسبت به سایرین داشته اند.
۸ – کاهش سیستم ایمنی بدن
شب بیداری حتی برای یک شب، سیستم ایمنی بدن را به اندازه ای ضعیف میکند که قدرت آن برای مبارزه با میکروارگانیسمها از بین میرود. سیستم ایمنی بدن وظیفه ی مبارزه با انواع باکتریها را داراست، حتی در صورت زخمی شدن نقطه ای از بدن و ایجاد زخم، سیستم دفاعی قادر است از نفوذ میکروبها به بدن از ناحیه ی آسیب دیده و ایجاد عفونت جلوگیری کند.
۹ – زیاد شدن غیرعادی ادرار
سیستم تولید ادرار در زمان خواب فرآیند آهسته تری دارد. به همین دلیل افراد در زمان خواب نیاز به استفاده از سرویس ندارند. از عوارض شب بیداری این فرآیند آرام دیگر وجود ندارد. این وضعیت تولید بیش از حد ادرار شبانه نام دارد. علت شب ادراری در کودکان و سالمندان این است که تولید ادرار در این افراد با وجود به خواب رفتن به حالت معمول به فعالیت ادامه میدهد.
۱۰ – عدم تمرکز و حواس پرتی
انجام کارهایی که نیازمند تمرکز است، به نظم خواب فرد بستگی زیادی دارد. در صورت شب بیداری، افراد دچار مشکلاتی نظیر نبود تمرکز و حواس پرتی میشود.
۱۱ – ایجاد مشکلات کلامی
شب بیداری روی نحوه ی حرف زدن افراد تأثیر زیادی دارد. افرادی مدت بیشتری دچار شب بیداری بوده اند از جملات و کلمات تکراری تری استفاده میکنند. تن صدای این افراد ثابت، بسیار آرام و تقریبا نامفهوم است.
۱۲ – ایجاد مشکلات در سیستم گوارشی
التهاب روده از دیگر مشکلات مبتلایان به اختلال خواب است. تکرار مداوم شب بیداری سندروم التهاب روده را شدید تر میکند. افرادی که از بیماری کرون رنج میبرند، در صورت بی خوابی دو برابر سایر افراد در معرض خطر عود کردن این سندروم در مقایسه با افراد عادی هستند.
۱۳ – افزایش احتمال ابتلاء به دیابت
شب بیداری در صورت استمرار منجر به ایجاد مقاومت در برابر ترشح انسولین میشود. نتیجه این امر ابتلا به بیماری دیابت نوع دو است. تغییرات برای افزایش میزان خواب افراد خطر ابتلا به بیماری دیابت را کاهش میدهد. همچنین با وجود رعایت رژیم غذایی، در صورت مداومت در کم خوابی خطر ابتلا به بیماری دیابت افزایش مییابد.
۱۴ – افزایش احتمال ابتلا به سرطان
تحقیقات در زمینه ارتباط سرطان و کم خوابی همچنان ادامه دارد. بی خوابی منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن در اثر ابتلاء به بیماریها میشود. ابتلا به انواع سرطانها با استمرار بی خوابی افزایش مییابد. ابتلا به سرطانهایی نظیر پستان و سرطان روده ی بزرگ در افرادی دارای اختلال خواب بالاتر است.
۱۵ – مشکلات حافظه
اختلال خواب در افراد سالخورده ساختار حافظه بلند مدت را در این افراد تغییر میدهد. افرادی که بیشتر میخوابند، دچار فراموشی کمتری میشوند و حافظه ی آنها بهتر عمل میکند. کم خوابی نشانههای آلزایمر را در افراد تقویت میکند.
۱۶ – افسردگی
افراد مبتلا به شب بیداری، دو برابر بیش از سایرین در معرض ابتلا به افسردگی هستند. همچنین اقدام برای درمان بی خوابی منجر به بهبود افسردگی در افراد نیز شده است.
۱۷ –مشکلات پوستی
یکی از عوارض دیر خوابیدن، بروز مشکلات پوستی همچون رنگپریدگی، چشمانی تار و صورتی بدون شور و شوق و انرژی است. همچنین، مشکلات دیگر همچون چشمهای پفآلود، خطوط تیره زیر چشم و پوست تیره جزو علائم دیر خوابیدن در شب است.
منبع: مهرپرور