چگونه مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنیم؟
در این درس با اتکا به منابع علمی، علاوه بر توضیح مهارت های اجتماعی و تاثیر آنها بر روابط فردی، برخی راهکارها و دستورالعمل ها برای تقویت مهارت های اجتماعی ارائه شده است.
سواد زندگی؛ توسعه توانمندی های فردی؛ سید محمد مهدی شهیدی- شاید برای بسیاری سوال باشد که مهارت های اجتماعی چیست و چگونه می توانند بر روابط بین فردی تأثیر بگذارند؟ یا مهمتر از آن چگونه می توانیم مهارت های اجتماعی خود را بهبود بخشیم؟
ما در سواد زندگی قبلا در درسی به طور مفصل راجع به این که "مهارت های اجتماعی چیست و چرا مهم است"، صحبت کرده ایم. در این درس با اتکا به منابع علمی، علاوه بر توضیح مهارت های اجتماعی و تاثیر آنها بر روابط فردی، برخی راهکارها و دستورالعمل ها برای تقویت مهارت های اجتماعی ارائه شده است.
چگونه مهارت های اجتماعی خود را تقویت کنیم؟
مفهوم مهارت های اجتماعی چند وجهی است . در واقع، مهارت اجتماعی بخش زیادی از رفتارهای ما را در بر می گیرد. رفتارهایی که در یک موقعیت مناسب اند (مانند گفتگو با یک دوست در میهمانی)، می توانند در موقعیت دیگری نامناسب باشند (مانند حرف زدن در مراسم تشییع جنازه). بدین ترتیب، چگونه می توانیم بین آنها تمایز قائل شویم؟
مهارت اجتماعی به معنای تطبیق رفتار خود در شرایط بسیار متغیر است. مبتلایان به برخی اختلالات بالینی نقص هایی را در این مهارت ها تجربه می کنند.. چنین موردی در اختلالات طیف اوتیسم، به ویژه اوتیسم یا سندرم آسپرگر (Moya، ۲۰۲۳)وجود دارد.
"دانش اجتماعی اولین قدم برای ایجاد روابط قوی و پایدار است."
- استیون کاوی -
مهارت های اجتماعی: یک مفهوم پیچیده
به عنوان یک انسان، همه ما استعدادهایی برای ارتباط اجتماعی داریم . بنابراین، در تمام ما استعداد یا توانایی برای مهارت اجتماعی وجود دارد.
گفته می شود، مهارت اجتماعی افراد بسته به عوامل نسبتاً متنوعی مانند شخصیت، نوع دلبستگی یا محیط زندگی شان، ممکن است کم و بیش متفاوت باشد.
حال ببینیم این توانایی ها چیست؟
روانشناسی شناختی و نظریه‌های یادگیری معتقدند که مهارت اجتماعی مجموعه‌ای از رفتارها و شناخت‌هایی را در بر می‌گیرد که در طول تاریخچه شخصی ما آموخته شده، هستند و خواهند بود.
در نتیجه، مسیرها و مکانیسم‌های خاصی وجود دارد که هم برای کسب مهارت ها و هم برای محافظت از آنها به کار می‌آید (دیاز و همکاران، 2017). بیایید نگاهی به آنها بیندازیم:
مهارت‌های اجتماعی
- بازخورد بین فردی کلیدی است. هنگام برقراری ارتباط، از دیگران سیگنال‌هایی دریافت می‌کنید که به شما می‌گویند روش تعامل شما توسط دیگران خوب یا بد دریافت می‌شود. از جمله حرکات، وضعیت بدنی و تماس چشمی.
- ممکن است بر اساس آنچه مشاهده کرده اید، آنچه را که آموخته اید نمایش دهید یا از آن جلوگیری کنید. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است یاد بگیرد که برای برقراری ارتباط، باید فریاد بزند (چون پدرش این کار را می کند)، بنابراین وقتی با همسالان خود صحبت می کند، فریاد می زند.
- تقویت مثبت یا منفی. این مکانیزمی است که توضیح میدهد چرا در طول تاریخ زندگی‌نامه ای، برخی از مهارت‌های اجتماعی کم رنگ و یا حذف می شوند وبرخی دیگر حتی اگر به ضرر دیگران باشد باقی می مانند. این استدلال نشان میدهد که چگونه چنین مهارت هایی، بر اساس اینکه برای فرد تقویت کننده یا تضعیف کننده باشد، تقویت و حفظ می شوند.
- یکی دیگر از جنبه های کلیدی که باید در مورد مکانیسم های مهارت اجتماعی برجسته شود، انتظاراتی است که ما در مورد معنای مهارت اجتماعی داریم .
این انتظارات می توانند زیادی و خسته کننده باشند، زیرا برآورده کردن آنها غیرممکن است (مثلاً برقراری ارتباط با افراد ناخوشایند) یا انتظاراتی غیر واقعی است (مثل شروع ارتباط در سکوت و بدون صحبت کردن).
آلبرت بندورا مفهوم انتظارات خودکارآمد (self-efficacy expectations) را برای مهارت های اجتماعی چنین توضیح می دهد. انتظاراتی که بر مبنای آن "فرد در میانه مکالمه چقدر احساس راحتی و تاثیرگذاری می کند".
به عنوان مثال، "من احساس راحتی می کنم وقتی در مورد این موضوع صحبت کنم"، "احساس می کنم توانسته ام دیدگاه متفاوتی را در مورد این موضوع ارائه دهم" یا "آیا واقعا می توانم با این تعامل اجتماعی روبرو شوم؟".
مهارت اجتماعی داشتن فقط داشتن هوش هیجانی (توانایی مدیریت احساسات) نیست، بلکه توانایی خواندن زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی دیگران را نیز در خود دارد.
- مالکوم گلادول -
برقراری ارتباط برای داشتن مهارت اجتماعی ضروری است. و این به معنای دانستن نحوه گوش دادن به دیگران است.
کلیدهای مهارت اجتماعی
کارشناسان اشکال، کنش ها و رفتارهای زیادی را توصیف کرده‌اند که حول مفهوم مهارت‌های اجتماعی می‌چرخند.
آرنولد گلدشتاین، متخصص روانشناسی این مجموعه رفتارها را به شش گروه بزرگ طبقه بندی کرد که در زیر به جزئیات آن ها می پردازیم.
1-ورود به جهان اجتماعی
برای اینکه از نظر ارتباطی مهارت داشته باشید، باید نحوه گوش دادن را بیاموزید. البته گوش دادن شامل رفتارهای متفاوتی است. یکی از آنها این است که بتوانید مکالمه را شروع کنید، و با تحمل مکث و سکوت های طرف مقابل بتوانید همچنین روند گفتگو را حفظ کنید .
برای انجام این کار، ساختن یک فیلمنامه کوچک ذهنی با سؤالات اساسی و ساده و متفاوت که امکان پرسیدن آنها وجود دارد، می تواند مفید باشد. آنها فرمول های ادب را تشکیل می دهند که شما تمایل دارید به روشی از پیش تعیین شده از آنها استفاده کنید.
به عنوان مثال، "چطوری؟"، یا "چه روزی!". معرفی خود نیز مهم است. به عنوان مثال، "سلام! من آرش هستم، از آشنایی با شما خوشحالم».
یکی دیگر از جنبه های مهم تعامل اجتماعی، عمل سپاسگزاری است. برای خیلی چیزها می توانید تشکر کنید.
به عنوان مثال، تشکر کردن به خاطر مکالمه ای جالب یا تشکر به خاطر این واقعیت که کسی که با او صحبت می کنید به آنچه می گویید علاقه مند است. در واقع، توانایی تعریف کردن از دیگران مهم است.
البته طبیعی و قابل قبول است که هنگام تعریف کردن از دیگری کمی خجالت بکشید.
2- ارتباط قاطعانه (ابراز وجود)
در این بخش، ما از مهارت های پایه به مهارت های پیشرفته حرکت می کنیم. بسیاری از مردم در رفتارهای «کمک خواستن» یا عذرخواهی مشکل دارند. بنابراین، تکنیک هایی که به دنبال آموزش ارتباطات نوع قاطعانه هستند مفید هستند.
یکی از جنبه های کلیدی رفتار اجتماعی ماهرانه این است که بتوانیم دستوراتی بدهیم یا قاطعانه از کسی بخواهیم کاری خاص را انجام دهد یا ندهد. به عنوان مثال، احسان به دوستش، که در حال رانندگی است، می گوید: "لطفاً، سرعت مجاز را رعایت کن"؛ یا "لطفا هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت نکن".
3- بیان عاطفی (همدلی کردن)
گفتگو با فردی دیگر و تلاش برای ایجاد تغییر در طرف مقابل چیزی است که بسیاری از ما آن را تجربه می کنیم. هنر متقاعد کردن فرد مقابل به انجام کاری به این معناست که بدانید در لحظه تعامل چه احساساتی را تجربه می کنید، چه فکر می کنید و چه می خواهید.
در واقع این رفتار عملا به معنای همدلی کردن و قرار دادن خود در موقعیت/شرایط دیگری است. در حقیقت، توانایی همدلی کردن یکی دیگر از عناصر اساسی برای رفتارهای مهارت اجتماعی است . البته، باید بدانید که از کدام حوزه عاطفی شروع می کنید و چگونه آن را بیان می کنید.
گفتنی است که قبل از درک احساسات دیگران، باید در درک احساسات خود مهارت داشته باشید. وقتی باید به خودتان پاداش بدهید که بتوانید از احساسات خود و دیگران با نامیدن آن صحبت کنید. به عنوان مثال، " احساس میکنم عصبانی هستم" یا "آرش عصبانی است".
"مهارت اجتماعی بودن به معنای متقلب بودن یا سوء استفاده از دیگران نیست، بلکه به معنای توانایی درک دیگران و پاسخگویی موثر به نیازها و خواسته های آنهاست."
- زیگ زیگلار -
4-کنترل (مدیریت) خشم
در مواقع خاص و در نتیجه عصبانیت یا رنجش، ممکن است با رفتاری تهاجمی ارتباط برقرار کنید. هنگامی که ارتباطات خصمانه می شود، استفاده از مهارت خودکنترلی بسیار مهم است.
در چنین شرایطی باید بدون ورود به بحث های مخرب بتوانید از حقوق همه دفاع کرده و آن را رعایت کنید. از ارتباطی که حول محور خشم می چرخد دوری کنید.
در عوض، از آنچه که باعث خشمگین شدن شما می شود، از رفتاری که دوست داشتید به جای عصبانیت داشته باشید و کاری را که باید بکنید تا دیگر چنین واکنشی نشان ندهید، این ها را با دیگران به اشتراک بگذارید و راجع به آنها صحبت کنید.
5- پادزهر استرس را داشتن
اگر از نظر اجتماعی مهارت دارید، دانستن اینکه چگونه به چیزی که باعث ناراحتی، دلخوری، درد و یا احساس منفی شما می شود، نه بگویید، برای شما یک اصل خواهد بود.
علاوه بر این، برای موفقیت در هر تعامل اجتماعی، باید بدانید که چگونه برای سخنان و رفتارهایی که پتانسیل آسیب رساندن به شما را دارند، موانع یا مرزهایی را تعیین کنید .
این واقعیت که بدانیم به سخنان خصمانه یا انتقادهای دیگران چگونه پاسخ دهیم، واقعاً مهم است. اگر تکنیک های تنفس صحیح (تنفس شکمی) را بیاموزید، مواجهه با این نوع مخالفت ها و انتقادها برای شما بسیار آسان تر خواهد بود. این تکنیک‌ها با کاستن از فعالیت ذهنی و استرس به شما کمک می‌کنند تا با شرایط ناخوشایند بهتر کنار بیایید.
6- مهارت های اجرایی یا هنر سازماندهی بهتر
مهارت اجتماعی به معنای سازمان یافته بودن است . در جامعه امروزی، ابتکار عمل داشتن در یک مکالمه یا پی بردن به این که علت یک مشکل خاص چیست، مهم است. بر این اساس، مهارت های اجتماعی شما در شناخت چگونگی تعیین یک هدف و پیاده سازی رفتارهایی که به شما اجازه دستیابی به آن را می دهد، تاثیر دارد.
همانطور که می بینید، مهارت اجتماعی مفهومی فوق العاده پیچیده است. مداخلات موثری برای افزایش این مهارت ها وجود دارد. به عنوان مثال، رفتاردرمانی شناختی (CBT)و به طور خاص تر، آموزش مهارت های اجتماعی.
در پایان باید بر این نکته تاکید کنیم که، توانایی شما در شروع، حفظ، برنامه ریزی و دفاع از نقطه نظر خود، عناصر ضروری برای موفقیت در دنیای اجتماعی است.
کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@
مطالب پیشنهادی
ارسال دیدگاه
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۵۴
انتشار یافته: ۱
سپاسگزارم از زحمات شما برای سواد زندگی بهتر داشتن.
شاد باشید و پر از عشق.