«استرس دست دوم» چیست و چگونه از آن در امان باشیم؟

سواد زندگی؛ توسعه توانمندی های فردی - همه ما این تجربه را داشته ایم که وقتی کسی در حضور ما خمیازه می کشد ما هم بی اختیار خمیازه می کشیم. یا اگر کسی بخندد حس خنده به ما هم سرایت می کند. استرس و اضطراب هم درست مثل خمیازه مسری است و ما می توانیم دچار استرس دست دوم Secondhand stress شویم. پژوهشگران دریافته اند که 26 درصد افراد با مشاهده شخصی که دچار استرس است سطح کورتیزول شان (هورمون استرس) بالا رفته است.

سرایت هیجان هایی مثل خمیازه و استرس حاصل فعال شدن نورون های آیینه ای است.

برای همین اگر در محیط کار دچار استرس می شوید بی آنکه دلیلی برای آن وجود داشته باشد احتمالاً باید ببینید کدام یک از همکاران تان دچار استرس است. درست مثل وقتی که راننده تاکسی شما با عصبانیت بوق می زند و شما تا وقت پیاده شدن دچار اضطراب می شوید، وقتی یکی از همکارانتان دچار استرس می شود به شما هم سرایت کرده است.

هیجان‌ها یا احساسات ما از طریق یک شبکه‌ی بی‌سیم از نورون‌های آیینه‌ای مثل اینترنت وای فای پخش می شوند و سرایت می کنند، این نورون ها که بخش‌های بسیار کوچک مغز هستند به ما اجازه می‌دهند با دیگران همدلی و غم‌خواری کنیم و احساسات آن ها را درک کنیم.

هووارد فریدمن و رونالد ریگیو پژوهشگران دانشگاه ریورساید کالیفرنیا دریافتند اگر یک نفر که در حوزه‌ی دید شما قرار دارد مضطرب و یا بسیار پرهیجان باشد- چه کلامی یا غیرکلامی – به احتمال بسیار زیاد شما نیز آن هیجان‌ یا اضطراب را تجربه می‌کنید.

مشاهدۀ کسی که استرس دارد – به ویژه یک همکار یا عضو خانواده – می‌تواند اثری آنی بر سامانه‌های عصبی شما بگذارد.

تحقیقات نشان داده است که استرس دست دوم تا 40 درصد بیش‌تر از یک شریک عشقی سرایت می‌کند تا از غریبه‌ها. با این حال وقتی شما مشغول تماشای فیلمی هستید که در آن شخصیتِ غریبۀ فیلم استرس و اضطراب را تجربه می کند باز هم تا 24 درصد  واکنش استرسی نشان می‌دهید. این امر تاییدی بر این نکته است که چرا نباید قبل از خواب فیلم های ترسناک یا جنایی ببینیم.

در حقیقت، دیدن یا شنیدن صدای یک نفر کافی است که استرس او به شما منتقل شود. حتی با بو کشیدن هم استرس سرایت پیدا می کند. یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که استرس باعث ترشح هورمون‌های بخصوصی می‌شود که توسط حواس بویایی دیگران دریافت می‌شود. به این ترتیب حالا دیگر آشکار است که منفی‌نگری‌ و استرس به معنای واقعی می‌توانند مثل سرماخوردگی از طریق هوا به اتاقک مغز ما وارد شوند.

با این‌که این پژوهش بسیار پیچیده است، ولی می‌بینیم که منفی‌نگری که از دیگران "می‌گیریم" می‌تواند  بر کسب و کار و نتیجۀ تحصیل آدم‌ها تأثیر بگذارد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که این سرایت منفی نگری، اضطراب و استرس بر سطح سلولی هم تأثیر می‌گذارد و طول عمر ما را کوتاه می‌کند.

طبق گزارش بی‌فورهپنیس، شرکت‌هایی مثل ریتز کارلتون، و اسکار هلت‌‌ سیستم پس از آن که از تأثیر استرس دست دوم آگاه شدند، دستورالعملی با عنوان "خالی‌کردن هیجان ممنوع" تدوین کردند برای زمانی که کارکنان اطراف مشتریان یا مریضان هستند. چرا که وقتی پرستار با استرس یا ذهنیت منفی به مریض رسیدگی می کند می‌تواند استرس واگیری به او منتقل کند.

طبق گفته‌ی تام رات -که در مقاله‌ای در ول بی‌اینگ چاپ شده است - : «ذهنیت مثبت کماکان با نتایج سلامتی مثبت هم‌بسته است و بالعکس. ما در دنیای کار بسیار متصل‌مان به شدت در معرض آدم‌های دیگر هستیم».

این بدین معنی است که هیجان‌های منفی و استرس حتی می توانند مسری‌تر ‌شوند چون ما در جامعه ای هستیم که به طور روزانه و مداوم در معرض نظرهای منفی مقالات خبری و رسانه‌های اجتماعی؛ زبان‌بدن ِ پراسترس سیاستمداران، استرس آدم‌های مترو و خیابان هستیم که در آن‌جا می‌توانیم رفتارهای غیرکلامی همه را ببینیم. در چنین دنیای بسیار به هم متصلی، احتیاج داریم راه‌هایی را برای بهبود سامانه‌ی ایمنی هیجاناتمان بیابیم، در غیر این صورت با ریسک بالای اثرات منفی استرس‌های دست دوم روبه‌رو هستیم.

 ایمن‌سازی در برابر هیجان های دست دوم

1. با استرس نجنگید: در پژوهشی که دکتر آلیا کروم از آزمایشگاه ذهن و بدن دانشگاه استنفورد و پیتر سالووی، موسس مرکز هوش‌هیجانی دانشگاه ییل در بانک سرمایه‌گذاری یوبی‌اس (UBS)انجام داد، مشخص شد اگر شما ذهنیتی مثبت از استرس پیدا کنید و جنگیدن با آن را متوقف کنید، تا 23 درصد کاهش اثرات منفی استرس را تجربه می کنید.

* این درس را بخوانید:
استرس مثبت؛ چگونه با استرس شادتر و سالم‌تر شویم؟

به جای جنگیدن و ناامید‌شدن از آدم‌های منفی اطراف‌تان، آن را به عنوان فرصتی برای مهربانی یا چالشی برای کمک به آن شخص برای مثبت‌تر‌شدن ببینید.
برخی متخصصان روان شناسی نیز توصیه می کنند به جای جنگیدن با افراد منفی، از آنها دوری کنید.

2.   پادتن مثبت ایجاد کنید: ما به رفتارهایی نیاز داریم که اثرات منفی اشخاص استرسی را خنثی کند. وقتی با رفتار استرسی یک همکار مواجه می شوید با خودآگاهی نسبت به این که شما نباید دچار استرس شوید، بکوشید بر خود مسلط باشید و با لبخند و گفتن جملات پرانرژی و امیدبخش، هم به او انرژی مثبت دهید و هم به خودتان.
همچنین اگر دچار استرس دست دوم شدید، بکوشید با ترتیب دادن برنامه های شاد برای خودتان، پادتن مثبت ایجاد کنید تا اثرات استرس را به حداقل برسانید.

3.  خود ایمن باشید: عزت‌نفس یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌گیرها برای خنثی کردن استرس دست دوم است. هر چه عزت نفس شما بالاتر باشد، بیش‌تر می‌توانید از پس هر وضعیتی که با آن روبه‌رو شوید، برآیید. مهارت ها و استعدادهای خود را بشناسید و روی آنها کار و تمرین کنید. تمرین، یکی از بهترین راه‌های ایجاد عزت‌نفس است، هر وقت شما تمرین می‌کنید مغز شما از طریق اندوفین‌ها، یک پیروزی را ثبت می‌کند.

4.  خود را واکسینه کنید: قبل از این‌که از منزل خارج شوید و به محل کار یا محیط‌های پر استرس بروید خودتان را واکسینه کنید.
چند عادت روان‌شناختی مثبت که می تواند به واکسینه کردن مغزمان در برابر ذهنیت‌های منفی دیگران کمک ‌کند عبارت اند از:

-نوشتن سه چیز که قدردان آنها هستید و فکر کردن به نعمت هایی که دارید

-نوشتن دو دقیقه ای یک تجربه مثبت

-نوشتن یک ایمیل قدردانی دو دقیقه‌ای برای یک دوست یا همکار

-خواندن متون الهام بخش و انگیزشی به ویژه صبح ها

-معاشرت با آدم های مثبت و پرانرژی

-انجام چند دقیقه نرمش

-دو دقیقه مراقبه یا مدیتیشن

-گوش کردن به موسیقی های پرانرژی (هرگز غمگین گوش نکنید)

-و سرانجام هر کاری مثبتی که حال تان را خوب می کند از پوشیدن لباس مورد علاقه گرفته تا تفریح دوست داشتنی خودتان

  کانال سواد زندگی در تلگرام:  savadzendegi@